به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، در این کنفرانس که صبح امروز (یکشنبه) با محوریت «تجربیات و چالش‌های استقرار یادگیری الکترونیکی» به صورت مجازی و حضوری در سالن شهدای جهاد علمی این وزارت برگزار شد، دکتر نظرپور با بیان اینکه دغدغه بسیاری از استادان و دانشجویان، گذر از سیستم‌های قدیمی به روش‌های نوین آموزش است، اظهار داشت: در ضرورت ارائه آموزش‌های الکترونیکی می‌توان به مواردی از قبیل، ظهور ویروس کووید- ۱۹و همه‌گیری آن در آغاز سال ۲۰۲۰ و در ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۸، ایجاد تغییرات اساسی در برنامه‌های آموزش عالی جهان و ایران و روی آوردن ناگهانی بسیاری از دانشگاه‌ها به یک نوع آموزش اجباری از راه دور اشاره کرد.
وی با اشاره به برگزاری موفق و پیشرفت قابل قبول در ارائه دوره‌های مجازی جایگزین آموزش‌های حضوری و همچنین نگرانی ازارائه آموزش‌های عملی رشته‌های هنر، آزمایشگاهی، کارگاهی ونحوه برگزاری آزمون‌ها گفت: برگزاری آموزش‌های مجازی سوالاتی برای دانشگاه‌ها و مراکز و مؤسسات آموزش عالی ایجاد کرده است که از این سوالات می‌توان به مواردی از قبیل: بهترین راه برای چرخش سریع دوره‌های بر خط یا ارائه امتحانات به صورت آنلاین چیست، چگونه دانشگاه‌ها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که همه دانشجویان به فناوری مورد نیاز برای آموزش از راه دور دسترسی دارند، وضعیت آموزش الکترونیکی و حضوری در دوران پس از بحران بیماری چگونه خواهد بود و تأثیر این تغییر مسیر ناگهانی بر اقتصاد آموزش عالی چیست، اشاره کرد.
دکتر نظرپور با بیان اینکه به دلیل شیوع ویروس کرونا، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی کشور وارد قلمرو آموزشی جدیدی شده‌اند، گفت: خوشبختانه در این ایام، رؤسا و اساتید دانشگاه‌ها به انجام مواردی از قبیل ایجاد منابع درسی به‌صورت آنلاین، به اشتراک گذاشتن بهترین روش‌ها، آموزش سریع اعضای هیئت علمی به شیوه آموزش از راه دور و سازگاری با محیط در حال تغییر به صورت مشترک قدم برداشتند.
معاون اداری مالی و مدیریت منابع وزارت علوم با ارائه گزارشی در خصوص نحوه فعالیت دانشگاه‌ها در اجرای آموزش الکترونیکی گفت: در اسفند ماه ۱۳۹۸ با اعلام تعطیلی موقت فعالیت‌های آموزشی در اکثر دانشگاه‌ها و تدوین برنامه‌های آتی و چگونگی اجرای آموزش مواجه بودیم و درفروردین امسال پایه‌ریزی برنامه موردنیاز در زمینه آموزش مجازی و پوشش آموزش‌های الکترونیکی برای بیش از ۹۰ درصد از جامعه دانشگاهی کشور در نیمسال گذشته فراهم شد ودر شهریور ماه نیز بازنگری و بهبود نظام آموزش الکترونیکی با توجه به بازه زمانی فصل تابستان در جهت برطرف شدن بسیاری از مشکلات در نیمسال اول سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹ انجام گرفت.
وی همچنین در خصوص تأثیر ارائه آموزش‌های مجازی در دانشگاه‌ها اظهار داشت: به روز کردن منابع و اطلاعات درسی توسط اساتید، افزایش اشتراک گذاری مطالب و منابع درسی بین اساتید و دانشجویان، افزایش خلاقیت و ایجاد روش‌های نوین تدریس، افزایش سهم آموزش مجازی در زمان بحران COVID-19، ضرورت تطبیق دانشجویان با روند جدید آموزش و ضرورت آموزش ابزارهای فراگیر مجازی برای اعضای هیأت علمی را می‌توان از موارد تأثیر مثبت ارائه آموزش‌های مجازی در دانشگاه‌ها عنوان کرد.
دکتر نظر پور در خصوص اقدامات لازم و تشویق دانشگاه‌ها برای گسترش و تسهیل آموزش الکترونیکی گفت: در این خصوص می‌توان به مواردی از قبیل استفاده حداکثری از ابزارهای موجود برای برگزاری مراسم، رویدادها و سایر علایق به صورت برخط، خلق ایده‌های جدید و استفاده از فضای مجازی بجای فضای فیزیکی و افزایش ارتباطات اثر بخش، برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها به‌صورت برخط که علاوه بر کاهش هزینه‌ها، امکان استفاده از سخنرانان برتر و افزایش شرکت کنندگان را به همراه دارد و تعامل با دانشجویان در مورد اهداف و اولویت‌های مشترک فرهنگی و اجتماعی و تشویق به بستر سازی کانون‌های دانشجویی در فضای مجازی به منظور حل مشکلات دانشجویان نیازمند اشاره کرد.
وی همچنین در خصوص امنیت سایبری و افزایش خطرات ناشی از تهدیدهای سایبری برای انتقال آموزش‌های مجازی گفت: در این راستا می‌توان از راه کارهایی مانند سرمایه‌گذاری در امنیت سایبری برای اطمینان از تداوم آموزش و یادگیری، اطمینان از انجام وظایف تیم‌های امنیت سایبری در بستن خلاءهایی که مهاجمین می‌توانند از آن بهره ببرند و سرمایه‌گذاری‌های لازم جهت اطمینان از حریم خصوصی داده‌ها برای امکان ادامه آموزش و یادگیری استفاده کرد.
وی با تاکید بر لزوم رعایت عدالت آموزشی و دسترسی عادلانه به فناوری استفاده از آموزش‌های مجازی برای همه دانشجویان گفت: در این خصوص باید از مواردی همچون ارائه کمک هزینه برای دسترسی به اینترنت و یا رایگان نمودن آن، اعطای وام برای خرید تجهیزات و لپ‌تاپ برای دانشجویانی که با کمبود منابع مالی مواجه هستند، استفاده از ظرفیت خیرین برای خرید لپ‌تاپ و سایر تجهیزات موردنیاز و هماهنگی با ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت برای پشتیبانی از آموزش مجازی به عنوان راه کارهایی گره گشا استفاده کرد.
دکتر نظر پور با تاکید بر رفع نیازهای اجتماعی، عاطفی و انسانی دانشجویان و دانشگاهیان در دوران گسترش و تسهیل آموزش الکترونیکی اظهار داشت: در این خصوص مشکل دسترسی به خوابگاه، تغذیه و گذران زندگی برای دانشجویان کم درآمد مطرح است که می‌توان با ادامه فعالیت خوابگاه‌ها با روشی کنترل شده و اجرای سیاست‌های فاصله‌گذاری اجتماعی این معضل را حل کرد. همچنین معضل عدم وجود دسترسی به خدمات بهداشت روان نیز با گسترش خدمات بهداشت و مشاوره مجازی با توجه به نیاز دانشجویان، اساتید و کارمندان، رفع می‌شود.
وی افزود: برای کسانی که دارای ناتوانی در یادگیری مسائل آموزش مجازی و آنلاین هستند (روشندلان، ناشنوایان و …) و یا نیاز به دسترسی به اطلاعات آموزشی در این حوزه دارند می‌توان با ایجاد دفاتری در دانشگاه‌ها، برای اطمینان از یادگیری دانشجویان در حوزه آموزش مجازی و اطمینان از دسترسی بصری، شنیداری و لمسی و همچنین استفاده از تجهیزات آموزشی و ارائه بسته‌های کامل آموزشی با ضبط دوره‌ها و افزودن زیرنویس‌های موردنیاز، این عزیزان را در بهره گیری بهتر از آموزش‌های مجازی یاری کرد.
دکترنظرپور در ادامه در خصوص مزایای آموزش الکترونیکی و تأثیر آن در اقتصاد آموزش عالی گفت: امکان ارائه منظم‌تر و ساختارمند و هدفمندتر دروس در وقت کمتر نسبت به آموزش کلاسیک، کاهش هزینه‌های جاری، مصرفی نظام آموزشی، رفت و آمدها و کاهش اتلاف وقت، کاهش حجم ترافیکی شهرها به خصوص در ساعات پیک ترافیکی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا، وابستگی کمتر به الزامات و امکانات کالبدی آموزشی نسبت به روش‌های حضوری (کاهش موانع مکانی)، مزایای اقتصادی و کاهش هزینه‌های یادگیری و کاهش شهریه برای دانشجویان شهریه‌پرداز و امکان تجاری‌سازی بیشتر آموزش عالی و تقویت درآمدهای اختصاصی پایدار برای دانشگاه‌ها از مواردی هستند که تأثیری مثبت در اقتصاد آموزش عالی خواهند داشت.
وی همچنین مواردی از قبیل استفاده از فرصت‌های خاص و ساعات غیررسمی برای آموزش (کاهش موانع زمانی)، امکان ارتقای کیفیت ارائه دروس توسط اساتید مجرب و جبران مشکلات ناشی از کمبود اعضای هیأت علمی، بهره‏مندی افرادی (دانشجویانی) که امکان کمتری به‌علّت دوری یا دسترسی نداشتن به مراکز آموزشی دارند، امکان پوشش فراگیر و افزایش تعداد دانشجویان برای دروس نظری، حذف مرزهای جغرافیایی و کاهش تبعیض بین مناطق کشور، تأکید بر جنبه دانشجو محوری آموزش، آزادی بیشتر دانشجو و حتی امکان طراحی دوره توسط خود دانشجو وپیشرفت و توسعه فناوری اطلاعات در عصر حاضر و استقبال نسل جوان از آموزش مجازی را از دیگر موارد تأثیر مثبت در اقتصاد آموزش عالی عنوان کرد.
دکتر نظر پور با اشاره به چالش‌های دانشگاه‌ها درارائه آموزش‌های الکترونیکی و تاکید برضرورت راهکار تلفیق آموزش مجازی و الکترونیکی با آموزش حضوری و عملیاتی در این مقطع زمانی اظهار داشت: در خصوص چالشهای دانشگاه‌ها در ارائه آموزش‌های الکترونیکی می‌توان به مواردی از قبیل، ضرورت آماده‌سازی برخی از مدیران و اساتید و تعداد محدودی از دانشجویان به توجیه آموزش الکترونیکی، نیاز به بهره‌گیری از مجموعه آموزش‌های مکمل برای اساتید و استفاده از تجارب جهانی، نیاز به توسعه زیرساخت‌ها و امکانات پیشرفته آموزش الکترونیکی، مشکلات دانشجویان در زمینه دسترسی به اینترنت پرسرعت، تأمین نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موردنیاز، آشنایی محدود بعضی از اساتید با نیازهای دانشجویان، ناکافی بودن ابزار طراحی و توسعه مواد درسی چندرسانه‌ای برای تدریس آنلاین، بازنگری در نظام آموزش الکترونیکی برای برگزاری دروس آزمایشگاهی، کارگاهی و آتلیه‌های رشته‌های مختلف و نادیده گرفتن کوشش‌های آموزشی اساتید به ویژه در فضای دیجیتال اشاره کرد.
وی همچنین کمبود عوامل انگیزشی برای ترغیب اساتید به اختصاص وقت بیشتر برای تدریس در فضای دیجیتال، آشنایی ناکافی و عدم آمادگی بعضی از دانشجویان برای کار با سیستم‌های یادگیری الکترونیکی، ناکافی بودن تمهیدات لازم برای به کارگیری دستیاران آموزشی برای پیگیری پیشرفت دانشجویان، ضعف نظام آموزش الکترونیکی در نظارت بر آزمون‌ها و ارزشیابی‌های دانشجویان، مشکلات اساتید در هدایت رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها و برگزاری جلسات دفاعیه، عدم نیاز به استفاده از ساختمان‌های رفاهی، خدماتی و سراهای دانشجویی موجود در نظام آموزش الکترونیکی، عدم نیاز به استفاده از فضاهای کالبدی مربوط به امور فرهنگی، هنری و فوق‌برنامه‌های دانشجویی در نظام آموزش الکترونیکی و بالاخره ضرورت بازنگری و اصلاح میزان شهریه برای دانشجویان شهریه‌پرداز را از دیگر چالش‌های دانشگاه‌ها درارائه آموزش‌های الکترونیکی عنوان کرد.
دکتر نظرپوربا اشاره به اقتصاد آموزش عالی در زمان بحران COVID-19 گفت: اقتصاد آموزش عالی در این شرایط با کاهش وابستگی بودجه دانشگاه‌ها به منابع انحصاری درآمدزایی از جمله وابستگی به درآمد ناشی از شهریه تحصیلی دانشجویان مواجه خواهد بود و پیش‌بینی دسترسی به منابع درآمد پایدار بدون اتکای محض بر ارائه و فروش خدمات آموزشی در دانشگاه‌ها، ایجاد آمادگی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی برای داشتن اختیار تصمیم گیری و اقدام مالی متناسب با شرایط بحران و روش‌های جبران ضرر و زیان اقتصادی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در وضعیت فوق‌العاده توسط مراجع تصمیم گیر در دولت، مجلس شورای اسلامی و هیئت‌های امنای مؤسسات از دیگر شرایط اقتصاد آموزش عالی در زمان بحران کرونا خواهد بود.
وی با تاکید برلزوم توسعه فناوری در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گفت: در این راستا لازم است که به مواردی از قبیل، تأمین، تولید، توسعه و پشتیبانی سامانه‌های اطلاعاتی، تأمین، تولید، توسعه و پشتیبانی شبکه و مراکز داده‌ها، پهنای باند اینترنت و اینترانت، تأمین امنیت فضای مجازی و تأمین تجهیزات آموزش مجازی اهتمام ورزید که برآورده هزینه انجام این موارد در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری بالغ بر ۷,۰۰۰ میلیارد تومان خواهد بود.
معاون اداری مالی و مدیریت منابع وزارت علوم و رئیس کنفرانس ملی آسیب‌شناسی آموزش و یادگیری الکترونیکی در ایران با تاکید بر توجه به آموزش مجازی به عنوان یک رویکرد جدید آموزشی اظهار داشت: اگر وضعیت عمومی کشور و به تبع آن وضعیت آموزش عالی به حالت عادی بازگردد، به این دلیل که ایران در میان ۱۰ کشور اول حادثه‌خیز جهان است تجربه همه‌گیری ویروس کووید- ۱۹ بایستی به عنوان موضوع دائمی برای مطالعه و بحث و بررسی اندیشمندان آموزش عالی و مدیران دانشگاهی در زمینه نحوه راهبری فرایند پیچیده آموزش در وضعیت فوق‌العاده، حفظ شود.
وی افزود: آموزش الکترونیکی این امکان و فرصت را به مسئولین ذیربط در نظام آموزش عالی می‌دهد که نسبت به ایجاد نظام آموزشی فراگیر و یکپارچه در سطح ملی و با کیفیت مطلوب برنامه‌ریزی کنند و با چشم‌اندازی جدید، اقدام به بازنگری آئین‌نامه‌های آموزشی و مواد درسی در دانشگاه‌ها نمایند.
دکتر نظر پور در پایان سخنان خود به استفاده اثربخش از ابزارهای آموزش الکترونیکی در غنای فرایند یاددهی- یادگیری در دانشگاه‌ها ، تبدیل وضعیت دانشگاه‌ها به پردیس‌های کوچک‌تر، کلاس‌های کمتر و خوابگاه‌های مختصر ، فضاهای کمک‌آموزشی و کتابخانه بسیار کوچک ، تلفیق آموزش مجازی برای درس‌های نظری و آموزش حضوری برای درس‌های عملی، الگوهای نو در افزایش سطح تاب‌آوری نظام آموزش عالی در مواجهه با بحران‌ها در وضعیت فوق‌العاده و روش‌های حفظ و پرورش استعدادهای دانشجویان در دوره وضعیت فوق‌العاده با هدف پیشگیری از افت تحصیلی و حفظ فرایند رشد آنان بازنگری در شیوه‌های نوین تدریس دانشگاهی و ارتقای قدرت سازگاری آن با یادگیری از دور (distance learning) و غیرحضوری را از جمله مواردی نام برد که لازم است در برنامه ریزی های آینده آموزش عالی کشور مورد استفاده قرار گیرند.

 

منبع اصلی خبر

دفتر همکاری های علمی و امور بین الملل دانشگاه  شهید رجایی