دفاعیه دکتری خانم مرضیه اعتمادی‌پور با موضوع فرآیند آموزش طراحی معنامحور با رویکرد نشانه شناسی
دفاع دکتری مرضیه اعتمادی‌پور در تاریخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۷
موضوع: فرآیند آموزش طراحی معنامحور با رویکرد نشانه شناسی(نمونه مورد مطالعه: طراحی مسکن)
چکیده
یکی از مهمترین آسیبهای حوزه آموزش طراحی معماری، تضعیف جایگاه معناشناختی است که میتواند زمینهساز تضعیف هویت در جامعه معماری تلقی شود. بنابراین معنامحور نمودن فرآیند آموزش طراحی میتواند گامی مؤثر در بازیابی هویت معماری محسوب گردد. بهرهگیری از نشانهشناختی به عنوان شاخصترین عوامل معنایی، قابلیت بهرهگیری در معنامحور نمودن فرآیند آموزش طراحی از طریق توجه به خوانش مخاطبان را داراست. از سویی دیگر مسکن به عنوان مهمترین فضا در ارتباط با زندگی انسان و جایگاه تبلور فرهنگ و نیازهای سکونت که امروزه با تضعیف هویت و حس تعلق مواجه است، مستلزم نگرش ویژه در پژوهش معناشناختی است. بنابراین لزوم پرداختن به معناگرایی مسکن در سطوح آموزش طراحی معماری، ضرورت تحقق پژوهش را آشکار مینماید. پیشینه پژوهش عمدتا به تبیین مفاهیم معنا، نشانه و مشکلات حوزه آموزش معماری و مسکن میپردازد و نگرش عملی به بهرهگیری از مفاهیم «معنا و نشانه» در بخشهای شیوه و محتوای فرآیند آموزش طراحی، خلا تحقیقاتی محسوب میگردد. دستیابی به هدفِ«معنامحور نمودن آموزش طراحی مسکن با تاکید بر دانش نشانهشناختی»، از طریق پاسخگویی به سوالات «چیستی مولفههای موثر بر طراحی و آموزش طراحی معنامحور مسکن و چگونگی فرآیند آموزش و نیز چگونگی انطباق مولفههای موثر بر خوانایی با سطوح نشانهها»”، امکانپذیر است. پژوهش در قالب روشهای تحقیق «سندکاوی»، «دلفی»، «پیمایشی» و «همبستگی» به موازات با روش تحلیل محتوای کیفی از طریق ابزارهای «مصاحبه» و «پرسشنامه» و نمونهگیری از اساتید و دانشجویان معماری دانشگاههای شهر تهران، تحقق یافته است. براساس نتایج، «خوانشمحوری طراحی»، «پژوهشمحوری فرآیند طراحی»، «مشارکت کاربران در روند طراحی»، «زیباییشناختی معنایی» و «معانی نشانهای» مهمترین مولفههای طراحی معنامحور مسکن، است. مهمترین مولفههای موثر بر آموزش طراحی معنامحور مسکن،«تحلیل پژوهشمحور بستر»، «ابعاد زیباییشناختی»، «ابعاد روانشناختی»، «بداعت در تحقق ایدهپردازی»، «چرخه طراحی فرم وکالبد و فضا» و«ارزیابی خوانشمحور جمعی نشانهها» شناسایی میگردد که فرآیند چرخهای میان آنها، مهمترین وجه ارتباطی عوامل در حوزههای شیوه و محتوا آموزش تبیین میشود. مولفههای «محیطی»، «زمانی» و «انسانی» موثر بر خوانش نیز، به ترتیب دارای بیشترین انطباق با «شمایل»، «نماد» و «نمایه» به عنوان سطوح نشانه، است.
كلمات كليدي: طراحی معماری، آموزش، معنا، نشانه، خوانایی.
